พระโธตกเถระ (ท่านเป็นศิษย์ของ พราหมณ์พาวรีที่ถูกส่งมาทูลถามปัญหาทั้ง 16 ต่อพระพุทธเจ้า ณ ปาสาณเจดีย์) ท่านเป็นบุตรพราหมณ์ในกรุงสาวัตถี เมื่อเจริญวัยแล้ว ได้ไปฝากตัวเป็นศิษย์เล่าเรียนศิลปวิทยาในสำนักของพราหมณ์พาวรี ผู้เป็นปุโรหิตของพระเจ้าปเสนทิโกศล
โธตกมาณพทูลถามปัญหาว่า ข้าพระพุทธเจ้าชอบใจอุบายดับกิเลส อันสูงสุดนั้นเป็นอย่างยิ่ง
พระบรมศาสดาทรงพยากรณ์ว่า “ถ้าท่านรู้ว่า ความทะยานอยากทั้งเบื้องบน เบื้องต่ำ ท่ามกลาง เป็นเหตุให้ติดข้องอยู่ในโลก ท่านอย่าทำความทะยานอยากเพื่อจะเกิดในภพน้อยใหญ่”
ในที่สุดแห่งการพยากรณ์ปัญหา โธกตมาณพส่งใจไปตามธรรมเทศนา จิตก็หลุดพ้นจากอาสวะ ไม่ถือมั่นด้วยอุปทาน ได้สำเร็จพระอรหัตผลก่อนอุปสมบท