พระโตเทยยเถระ (ท่านเป็นศิษย์ของพราหมณ์พาวรีที่ถูกส่งมาทูลถามปัญหาทั้ง 16 ต่อพระพุทธเจ้า ณ ปาสาณเจดีย์) เป็นบุตรของพราหมณ์ในนครสาวัตถี เมื่อเจริญวัยแล้ว ได้ไปฝากตัวเป็นศิษย์เล่าเรียนศิลปวิทยาในสำนักของพราหมณ์พาวรี ผู้เป็นปุโรหิตของพระเจ้าปเสนทิโกศล
โตเทยยมาณพทูลถามปัญหาว่า กามทั้งหลายไม่ตั้งอยู่ในผู้ใด ตัณหาของผู้ใดไม่มี และผู้ใดข้ามล่วงความสงสัยเสียได้ ความพ้นของผู้นั้นเป็นเช่นไร
พระบรมศาสดาทรงพยากรณ์ว่า ความพ้นของผู้นั้นจะไม่เปลี่ยนเป็นอย่างอื่นอีก (ผู้นั้นพ้นจากกาม ตัณหา และความสงสัยแล้ว กามและตัณหาจะกลับเจริญขึ้น ผู้นั้นไม่ต้องพากเพียรพยายาม เพื่อทำตนให้พ้นไปอีก ความพ้นของผู้นั้นเป็นอันคงที่ ไม่แปรผันเป็นอย่างอื่น)
ในที่สุดแห่งการพยากรณ์ปัญหา โตเทยยมาณพส่งใจไปตามธรรมเทศนา จิตก็หลุดพ้นจากอาสวะ ไม่ถือมั่นด้วยอุปทาน ได้สำเร็จพระอรหัตผลก่อนอุปสมบท