พระนาคิตเถระ

พระนาคิตเถระ ได้พบพระพุทธเจ้าโดยบังเอิญเมื่อเจ้าศากยะเดินเล่นอยู่ในป่านั้น ครั้นได้ฟังมธุปิณฑิกสูตรแล้วเกิดศรัทธา จึงได้ออกบวชเจริญวิปัสสนา จนกระทั่งสำเร็จพระอรหัตผล
   ท่านพระนาคิตเถระมีร่างอ้วน ในการที่จะลุกหรือนั่งก็อุ้ยอ้ายอืดอาด เพราะพระเถระมีร่างกายหนักจึงดูราวกะว่าไม่ค่อยจะเคลื่อนไหวได้ ทำให้การอุปัฏฐากพระบรมศาสดาไม่คล่องตัว ในบางครั้งหลานชายของท่านที่เป็นสามเณรชื่อว่าสีหะ ซึ่งเป็นผู้ขยันหมั่นเพียรได้อุปัฏฐากพระผู้มีพระผู้มีพระภาคเองแทนท่าน
   ในนาคิตสูตร พระบรมศาสดาทรงตรัสสอนเรื่องการไม่ติดยศและไม่ให้ยศติดตน แล้วพระองค์ทรงตรัสถึงเรื่องคนที่อยู่ไม่สุขอย่างที่พระองค์ได้ว่าย่อมจะยินดีในสุขที่ไม่สะอาด สุขในการนอนหลับ สุขที่อิงอาศัยลาภสักการะและสรรเสริญ ต่อจากนั้น ทรงแสดงผลซึ่งเป็นฐานะ 5 ประการ คือ

1. 1. ผลของอาหารที่รับประทานเข้าไปคือ อุจจาระ และปัสสาวะ
2. 2. ผลของความรัก คือ โสกะ ปริเทวะ ทุกข์ โทมนัส และอุปายาส ที่เกิดขึ้นเมื่อสิ่งที่รักแปรปรวนเป็นอื่น
3. 3. ผลของการตามประกอบซึ่งอสุภนิมิต คือ เห็นความเป็นปฏิกูลในอสุภนิมิต
4. 4. ผลของการพิจารณาเห็นว่าไม่เที่ยงในผัสสายตนะ คือ เห็นความเป็นปฏิกูลในผัสสะ
5. 5. ผลของการพิจารณาเห็นความเกิดและความดับในอุปาทานขันธ์ 5 คือ เหฌนความเป็นปฏิกูลของอุปาทานขันธ์