ประวัติ พระมหานิยม อุตฺตโม [ชาพลเมือง]

รศ.จิรภัทร แก้วกู่ เรียบเรียง

      เกิดเมื่อ พ.ศ.๒๔๖๗ ที่อำเภอพล จังหวัด และมรณภาพ เมื่อวันที่ ๒๙ พฤษภาคม ๒๕๒๔ ณ วัดธาตุเมืองเก่า รวมอายุ ๕๗ ปี
      ท่านเป็นศิษย์ของพระราชอุทัยกวี [พุฒ ป.ธ.๕] พระมหาผิวป.ธ.๕ และพระมหาสุนัย ป.ธ.๖ แห่งหอศึกษาพระปริยัติธรรม "อุทัยธรรมสภา" วัดมณีสถิตปิฏฐาราม อำเภอเมือง จังหวัดอุทัยธานี [นิยม อุตฺตโม, พระมหา. วิธีแปลภาษามคธเป็นภาษาไทย, คณะครูมหาธาตุ วิทยาลัย วัดมหาธาตุ กรุงเทพฯ จัดพิมพ์เนื่องในวันทอดผ้าป่ามาฆบูชาปี ๒๕๒๓, ๑ มีนาคม ๒๕๒๓ หน้า ๓-๔]
      เมื่อพ.ศ. ๒๔๙๑ ท่านได้เดินทางมาประจำที่จังหวัดขอนแก่น เพื่อเป็นครูสอนและจัดการศึกษาธรรม-บาลี เป็นเวลานานถึง ๓๓ ปี จนวันมรณภาพต่างสำนักเรียนกันดังนี้.
      พ.ศ. ๒๔๙๑-๒๔๙๗ วัดสิทธิการาม อำเภอหนองเรือ
      พ.ศ. ๒๔๙๘-๒๕๐๕ วัดจันทรประสิทธิ์ อำเภอบ้านไผ่
      พ.ศ. ๒๕๐๙-๒๕๑๑ วัดบุญบาลประดิษฐิ์ อำเภอชุมแพ
      พ.ศ. ๒๕๑๒-๒๕๑๕ วัดมิ่งเมืองพัฒนาราม อำเภอภูเวียง
      พ.ศ. ๒๕๑๖-๒๕๒๔ วัดธาตุเมืองเก่า อำเภอเมือง

[เรื่องเดียวกัน, หน้า ๑ ถ้อยแถลง]

การเรียบเรียง
      ในการเรียบเรียง ท่านได้นำสูตรบาลีไวยากรณ์ ของสมเด็จพระมหาสมณเจ้ากรมพระยาวชิรญาณวโรรสทั้ง ๖ เล่ม มาย่อเป็นเล่มเดียวกัน โดยคัดเอาสาระที่ควรจัดจำมาเรียบเรียงไว้ จัดลำดับ
เรื่องเช่นเดียวกันกับหนังสือแบบเรียนบาลีไวยากรณ์ พร้อมกันนี้ ท่านได้จัดทำคำชี้แจง และข้อเสนอแนะแนวการสอนไว้ด้วยเรียกว่า"บันทึกบทเรียนบาลีไวยากรณ์" เป็นหนังสือคู่มือ [นิสฺสย] ที่ต้องใช้คู่กับ "หลักสูตรย่อบาลีไวยากรณ์" เสมอ จึงจะสำเร็จประโยชน์.
จัดพิมพ์ครั้งแรก เมื่อพ.ศ.๒๕๑๓ ในสำนักเรียนวัดจันทรประสิทธิ์ เป็นที่ระลึกในงานพระราชทานเพลิงศพพระธรรมสารเถร อดีตเจ้าคณะอำเภอบ้านไผ่ จังหวัดขอนแก่น.
พิมพ์ครั้งที่ ๒ เมื่อ พ.ศ.๒๕๑๕ ในสำนักเรียนวัดมิ่งเมืองพัฒนาราม อำเภอภูเวียง จังหวัดขอนแก่น

ผลงาน
๑. หลักสูตรย่อบาลีไวยากรณ์ พิมพ์ครั้งแรก พ.ศ. ๒๕๑๓
๒. บันทึกบทเรียนบาลีไวยากรณ์ พิมพ์ครั้งแรก พ.ศ. ๒๕๑๗
๓. วิธีแปลภาษามคธเป็นภาษาไทย พิมพ์ครั้งแรก พ.ศ. ๒๕๑๘
๔. แปลศัพท์ยาก ในธรรมบทภาค ๑-๔ พิมพ์ครั้งแรก พ.ศ.๒๕๑๙
๕. วิธีแปลวิเคราะห์และตั้งวิเคราะห์นามกิตก์ และสมาสท้อง พิมพ์ครั้งแรก พ.ศ. ๒๕๒๓
๖. วิธีแปลไทยเป็นมคธ และวิรีเรียนฉันทลักษณะ พิมพ์ครั้งแรก พ.ศ.๒๕๒๓
๗. เฉลยปัญหาบาลีสนามหลวง ประโยค ๑-๒ พิมพ์ครั้งแรก พ.ศ. ๒๕๒๓
๘. เสขสูตร และประโยชน์ทำวัตรเช้า-เย็น พิมพ์ครั้งแรก พ.ศ. ๒๕๒๓
๙. วิชาบุรพภาค พิมพ์ครั้งแรก พ.ศ. ๒๕๒๓